Hij komt net van zijn fiets, zijn bril is nog beslagen van de kou. Zo, net op tijd voor zijn trekker examen dat zometeen begint. Hij schudt de hand van de examinator, een man, en stelt zichzelf voor. Ik zie zijn handen onrustig in zijn schoot bewegen. Als de examinator hem een paar belangstellende vragen stelt, geeft hij korte antwoorden.
Examen doen is voor veel mensen spannend, maar waarom is dat zo? Wat maakt een examen zo spannend? Voor iedereen is dat anders; de één vindt het spannend, omdat er een vreemd persoon mee kijkt. Een ander is bang om fouten te maken of bang om een black-out te krijgen. En voor sommige mensen is examen doen zo spannend en onveilig dat ze er helemaal niet aan beginnen.
Wat maakt het nu zo spannend ?
Het is onveilig, onbekend en misschien zelfs wel bedreigend. Ons reptielenbrein, ook wel oerbrein genoemd, is op zoek naar veiligheid, zoals dieren in het wild op hun hoede zijn. Het oerbrein is verantwoordelijk voor onze overleving en vitale functies, zoals: ademhaling, hartslag en bloedsomloop. Het oerbrein reageert razendsnel vanuit instinct en heeft veiligheid als hoogste prioriteit.
De examinator, een lange, serieuze vrouw met weinig emotie op haar gezicht, vraagt de kandidaat of ze haar legitimatie bij zich heeft. Vandaag is de dag waarop ze examen doet voor haar rijbewijs. De examinator kijkt de kandidaat aan met doordringende ogen en legt bondig uit wat het doel van het examen is. De kandidaat lijkt een beetje onzeker en bevestigt zachtjes dat ze alles goed begrijpt.
Een geruststellende blik
Ik ben vaak aanwezig bij examens en zie hoe het oerbrein actief is bij mijn kandidaten; bij sommigen wat meer dan bij anderen. Een examinator met een geruststellende glimlach en vriendelijke woorden kan het oerbrein het gevoel geven dat het veilig is. Maar ook het tegendeel is mogelijk.
Dat we zo verschillend reageren op het moment dat we examen gaan doen is van meerdere factoren afhankelijk. De angst om niet goed genoeg te zijn is een belangrijke factor. Deze angst kan afkomstig zijn uit de jeugd of ervaringen die in het verleden zijn opgedaan. Daarnaast kunnen faalangst, angst voor controleverlies, angst voor kritiek en gebrek aan waardering bijdragen aan dit onveilige gevoel.
Kiezen om hard weg te lopen
Hoe kan je het oerbrein nu geruststellen, zodat het de rest van ons brein meer regie kan geven en we wellicht betere beslissingen kunnen nemen? Wie kan jou die veiligheid bieden op het moment dat je dat zo hard nodig hebt? Als je kiest om hard weg te lopen, zoals een dier in het wild dat zou kunnen doen als er een gevoel van onveiligheid ontstaat, zul je niet slagen voor je examen.
Het is waar dat de examinator een grote rol speelt in het hele verhaal, maar het is ook mogelijk om je oerbrein gerust te stellen zonder de geruststellende blik van de examinator.
Overtuigd zijn van je kunnen
Zorg dat je overtuigd bent van je eigen kunnen. Door veel te oefenen en een goede voorbereiding zul je steeds meer processen automatisch uitvoeren. Als iets in het begin nog spannend is (het oerbrein staat op scherp), zal na veel herhaling en oefening het oerbrein steeds meer achterover kunnen leunen. Je vertrouwen neemt toe en je wordt je eigen vertrouwelijke basis waaruit je prima examen kunt doen. Het oerbrein zal nog steeds actief zijn, wat nodig is om te kunnen reageren op het moment dat het nodig is, maar het zal niet meer overheersend zijn.
Niet overtuigd van je eigen kunnen? Neem gerust contact met mij op, ik help je graag om een stevige basis te vinden.
